Populacyjny program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy

      

Zachorowalność:

Rak szyjki macicy jest drugim, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce. Szacuje się, że rocznie choroba dotyka ok. 4.000 kobiet i ok. 2.000 umiera z tego powodu.

Zarówno współczynnik zachorowalności jak i umieralności na raka szyjki macicy w naszym kraju jest jednym z najwyższych w Europie. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, każdego roku w Polsce notuje się około 13 przypadków raka szyjki macicy na 100 tysięcy kobiet. Wskaźnik śmiertelności z powodu tego nowotworu to około 7 przypadków na 100 tysięcy. W innych krajach europejskich wskaźnik ten jest znacznie niższy, np. w Finlandii wynosi 1,8 na 100 tysięcy kobiet. W ciągu ostatnich 25 lat praktycznie pozostaje na tym samym poziomie. W tym samym czasie w krajach Unii Europejskiej (np. Szwecja, Finlandia) i w USA współczynnik ten obniżył się do ok. 2-3/100 000. Spadek umieralności w w/w krajach spowodowany został głównie wprowadzeniem ogólnokrajowych programów aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy. Raka szyjki macicy i wszelkie zmiany poprzedzające rozwój nowotworu można wykryć za pomocą prostego badania cytologicznego, w którym pobiera się komórki nabłonka szyjki macicy. Dzięki temu badaniu można zdiagnozować stadia przednowotworowe jak i raka szyjki macicy w bardzo wczesnej możliwej do wyleczenia postaci. Tymczasem w naszym kraju zaniedbując cytologię blisko 70% kobiet trafia do lekarza dopiero wtedy, gdy choroba jest już poważnie rozwinięta.

Zasady badania cytologicznego:

Cytologia jest badaniem uważanym za największe osiągnięcie medycyny XX wieku w dziedzinie promocji zdrowia. Jest to badanie proste, krótkie i bezbolesne. Nie wymaga specjalnego przygotowania, trzeba jedynie pamiętać, by na 24 godziny przed badaniem nie stosować leków dopochwowych ani irygacji.

Za pomocą specjalnej szczoteczki - z pochwy i kanału szyjki macicy pobierane są złuszczone komórki nabłonka, które następnie są oglądane pod mikroskopem. Aby zapobiec rozwojowi nowotworu należy wykonywać cytologię regularnie. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny poddawać się badaniu raz w roku, w przypadku kobiet spoza tej grupy, u których dotychczasowe wyniki cytologii były prawidłowe - badanie powinno być wykonywane co 2-3 lata.

Cele programu:

W ramach umowy z NFZ prowadzimy program profilaktyki raka szyjki macicy, który skierowany jest do kobiet od 25 do 59 roku życia. Badanie wykonywane jest raz na trzy lata.

Celem programu jest zmniejszenie umieralności kobiet na raka szyjki macicy. W wyniku przeprowadzenia badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie. Rozwój raka inwazyjnego poprzedza stosunkowo długi okres zamian przedrakowych. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie zmian przedrakowych, które pozwali na szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia, które nie pozwoli na dalszy rozwój choroby i umożliwi całkowite wyleczenie.

Czynnikami ryzyka warunkującymi powstawanie choroby są min.:

• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
• wiek - zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem (szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 r.ż.)
• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• duża liczba odbytych porodów,
• niski status społeczny i ekonomiczny,
• palenie papierosów,
• stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym

Realizacja programu:

Porada na etapie podstawowym obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wypełnienie ankiety, pobranie materiału do badania cytologicznego, edukację w zakresie profilaktyki nowotworu szyjki macicy, wysłanie pobranego materiału wraz z wypełnioną ankietą do pracowni diagnostycznej, wręczenie przez lekarza pacjentce wyniku badania i decyzja co do dalszego postępowania, zalecenie ponownego zgłoszenia się na badanie po trzech latach w ramach programu. Jeżeli wynik badania jest prawidłowy, to na następne badanie cytologiczne w ramach programu należy zgłosić po 3 latach, chyba że na otrzymanym wyniku badania jest informacja o zgłoszeniu się na badanie za 12 miesięcy.